Dyspozycja organów  firmy „Gebrüder Hillebrand” kościele w ewangelicko-augsburskim Świętej Trójcy w Warszawie (1998)

W 1998 roku kościół ewangelicko-augsburski Świętej Trójcy, po blisko 60 latach przerwy, otrzymał znów organy godne swej dawnej i bogatej tradycji muzycznej. Z tą świątynią łączą się przecież nazwiska Elsnera, Freyera i Moniuszki. Tu koncertowali Chopin i Saint-Saëns.

Organy, oddane do użytku w 1998 roku, są dziełem renomowanej firmy organmistrzowskiej Hillebrand z Hanoweru, cenionej tak za swe znakomite instrumenty, jak i za wzorcowe rekonstrukcje organów zabytkowych. Instrument posiada 30 głosów, 2 klawiatury manuałowe i klawiaturę pedałową. Głosy rozmieszczone są w trzech planach brzmieniowych: Hauptwerk (manuał I), Oberwerk (manuał II) i pedał. Ze względu na charakter brzmienia, głosy dzielą się na poszczególne grupy: głosy pryncypałowe – głosy podstawowe, z nich składa się organowe „pleno”, głosy fletowe, głosy smyczkujące – przypominające barwą instrumenty smyczkowe (np. Gamba), głosy alikwotowe – grające na wysokości wybranych tonów harmonicznych (np. Kwinta, Tercja, Kornet czy Mixtura), głosy językowe – naśladujące instrumenty dęte (np. Trąbka, Puzon, Dulzian).

Dyspozycja organów (zestaw wszystkich głosów) nawiązuje do epoki niemieckiego baroku, okresu największego rozkwitu sztuki organowej, szczególnie tej inspirowanej chorałem protestanckim. A ten sam chorał sprzed stuleci jest przecież nieodzownym elementem każdego nabożeństwa w kościele Św. Trójcy, tak jak we wszystkich kościołach ewangelicko-augsburskich w Polsce. Instrument utrzymany w takiej stylistyce wyróżnia się bogactwem kolorystycznym brzmienia a zróżnicowanie charakteru i barwy poszczególnych jego głosów umożliwia klarowne oddanie wielogłosowej struktury utworu.

Strój organów jest nierównomiernie temperowany (wersja „Neidhardt 3” – od nazwiska jej twórcy z pierwszej połowy XVIII w.). Od równomiernie temperowanego stroju, stosowanego powszechnie dzisiaj, różni się tym, że z 12 kwint koła kwintowego, 3 są w nim czyste, co powoduje zróżnicowanie brzmienia poszczególnych tonacji. W stroju równomiernie temperowanym, wszystkie kwinty są pomniejszone o tę samą wartość, żadna nie jest prawdziwie czysta i wszystkie tonacje brzmią tak samo.

W instrumencie zastosowane zostały wiatrownie klapowo-zasuwowe (dębowe skrzynie ze sprężonym powietrzem, na których stoją piszczałki) i traktura mechaniczna, dzięki czemu ruch palca na klawiszu jest przeniesiony do piszczałki w sposób najprecyzyjniejszy z możliwych.

Warto zwrócić uwagę, że Oberwerk, choć barokowy w dyspozycji, wyposażony został w żaluzję – atrybut instrumentów XIX-wiecznych – pozwalającą na płynne narastanie lub zanikanie dźwięku. Poszerza to w pewnym stopniu zakres literatury organowej możliwej do wykonania na tych organach.

Tak jak w dawnych wiekach, tylko tradycyjne materiały posłużyły do zbudowania tego instrumentu – wysokogatunkowe drewno, metal (stop cyny i ołowiu) i skóra, żadnych tworzyw sztucznych.

Nowe organy umieszczone zostały w optymalnym miejscu, biorąc pod uwagę racje zarówno akustyczne jak i architektoniczne. Przez znawców są zaliczane do najlepszych instrumentów w Polsce.