12 paź Uroczystości na Pawiaku

1 października na terenie dawnego warszawskiego więzienia Pawiak odbyły się uroczystości związane z Dniami Pamięci Pawiaka. Obchody, w których wzięli udział m.in. ocaleli więźniowie, połączone były z 25. rocznicą Muzeum Pawiak, które oprócz opieki nad kompleksem więziennym, prowadzi rejestr ofiar oraz działalność edukacyjną. Do zebranych przemówił przedstawiciel stowarzyszenia byłych więźniów oraz dr Andrzej Kunert, sekretarz generalny Rady Pamięci Walk i Męczeństwa.

W ramach uroczystości odbyła się modlitwa ekumeniczna, w której wzięło udział dwóch duchownych: luterański i prawosławny. Rozważanie i modlitwę rozpoczął ks. Piotr Gaś, proboszcz Parafii Ewangelicko-Augsburskiej Świętej Trójcy w Warszawie. – W ogromnym wzruszeniu stoję dziś wraz z wami jako przedstawiciel Kościoła ewangelickiego, aby wspominać ofiary bezbożnej ideologii. Jako chrześcijanie wiemy jednak, że krzyż Chrystusowy i modlitwa, które pojawiały się w myślach i na ustach tak wielu więźniów, dodawały im siły w chwilach cierpienia i męczeńskiej śmierci – mówił ks. Gaś.

Historia Pawiaka (nazwa pochodzi od ulicy Pawiej, przy której znajduje się więzienny kompleks) sięga powstania styczniowego. Więziono tam wówczas członków rządu narodowego. W czasie II wojny światowej Pawiak był największym więzieniem politycznym na terenie okupowanej Polski. Około 100 tys. więźniów, którzy przeszli przez Pawiak w latach 1939-1944 – 37 tys. zginęło w egzekucjach lub zostało zamordowanych w czasie przesłuchań przez gestapo przy al. Szucha. Więźniów mordowano w ogrodzie sejmowym i uniwersyteckim, a później w innych rejonach Warszawy i w podstołecznych miejscowościach. W październiku 1943 rozpoczęły się masowe mordy na Pawiaku, które potrwały do połowy lutego 1944 r. Ok. 60 tysięcy więźniów Pawiaka przetransportowano do niemieckich obozów zagłady, m.in. do Oświęcimia, Majdanka, Dachau czy Stutthof.

Na Pawiaku więziono również wielu ewangelików, w tym ks. prof. Edmunda Bursche’go, brata bp. Juliusza, duchownych warszawskiej parafii: ks. Augusta Lotha, ks. Zygmunta Michelisa, ks. Ottona Krenza, ks. Henryk Wegener-Wojnowski oraz ks. Stanisława Kożusznika. Na terenie obozu znajduje się również tablica, upamiętniająca ewangelików wyznania augsburskiego i reformowanego więzionych na Pawiaku.

foto: Muzeum Pawiak