16 cze Luteranie Warszawscy – Obchody 2008
W dniach od 13 do 15 czerwca br. warszawscy luteranie, należący do dwóch Parafii – Świętej Trójcy i Wniebowstąpienia Pańskiego – obchodzili jubileusze 230-lecia położenia kamienia węgielnego pod kościół Świętej Trójcy, 50. rocznicę ponownego poświęcenia kościoła po wojennych zniszczeniach. Trzydniowe obchody przypomniały wkład luteranów w kulturalne, polityczne, wojskowe, społeczne, a przede wszystkim religijne życie stolicy. Odbyła się sesja naukowa, dwa koncerty, na które przybyły tłumy warszawiaków, a także panel młodzieżowy. Punktem kulminacyjnym uroczystości było niedzielne nabożeństwo z Sakramentem Ołtarza, w którym uczestniczyli nie tylko warszawscy ewangelicy, ale również luteranie z diecezji warszawskiej oraz z zaprzyjaźnionych parafii partnerskich ze Szwecji i Holandii.
Zamysłem obchodów było nie tylko zaprezentowanie, często nieznanego i zapominanego dziedzictwa luteranów warszawskich, ale również zaznaczenie obecności ewangelików w kulturalno-społecznym życiu stolicy. Z tego również powodu w organizację uroczystości aktywnie włączyła się Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie (BUW), Urząd Miasta Stołecznego Warszawy, a także instytucje pozarządowe, które wspierały parafie luterańskie przy realizacji ambitnego planu obchodów, odbywających się w ramach Europejskiego Roku Dialogu Międzykulturowego.
Trzydniowy maraton jubileuszowy rozpoczęła sesja naukowa w BUW. W nowoczesnych pomieszczeniach nowej biblioteki licznie zebranych uczestników powitała dyrektor obiektu, pani Ewa Kobierska-Maciuszko, przypominając, że zaangażowanie BUW-u w luterański jubileusz nie jest przypadkowy, ponieważ historia tej instytucji doskonale pokazuje zaangażowanie warszawskich luteranów w intelektualne życie Warszawy. Pierwszy dyrektorem BUW-u był Samuel Bogumił Linde, potomek szwedzkich emigrantów, leksykograf i autor monumentalnego Słownika Języka Polskiego, który spoczywa na Cmentarzu Ewangelickim przy ul. Młynarskiej. W imieniu rektora Uniwersytetu Warszawskiego, prof. dr hab. Katarzyny Chałasińskiej-Macukow, zebranych przywitał prorektor, prof. dr hab. Wojciech Tygielski. Słowo pozdrowienia skierował również ks. bp Janusz Jagucki, zwierzchnik Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP, a także ks. radca Piotr Gaś, proboszcz Parafii Świętej Trójcy.
Na dwuczęściową sesję naukową złożyły się m.in. referaty dotyczące początków ewangelicyzmu warszawskiego (prof. Wojciech Kriegseisen), dziejów parafii i ich duchownych (ks. dr Włodzimierz Nast & ks. płk. Adam Pilch). Ponadto znalazły się referaty poświęcone historii znanych rodów warszawskich (prof. Juliusz Gardawski i prof. Tadeusz Stegner), ewangelickich muzykach (Stanisław Dybowski). Uczestnicy sesji naukowej mogli również poznać szeroki kontekst historyczno-archtektoniczny powstania kościoła Świętej Trójcy (prof. Zbigniew Bania). Nie zabrakło również odczytów nt. zaangażowania warszawskich ewangelików w działalność oświatową (prof. Mieczysław Matejak) oraz referatu o nieznanych faktach z życia stołecznego luteranizmu z przełomu XIX i XX wieku zaprezentowanych przez varsavianistę, Tadeusza Świątka. Na sali obrad wystawione były ewangelickie starodruki, będące w posiadaniu BUW, które zaprezentowały Halina Mieczkowska i Elżbieta Bylinowa z BUW.
Po sesji odbył się wernisaż wystawy zatytułowanej, podobnie jak sympozjum, „Ewangelicy w dziejach Warszawy”. Omówienie i otwarcia ekspozycji dokonał kurator wystawy Tadeusz Świątek, a zebranych przywitała pani dyrektor Ewa Kobierska-Maciuszko oraz ks. płk. Adam Pilch. Na ogromnej przestrzeni wystawowej przedstawiono nieznane dotąd pamiątki i zdjęcia z codziennej działalności społecznej warszawskich ewangelików. Ponadto znalazły się na niej historyczne wydawnictwa ewangelickie, zabytkowe przedmioty kultu religijnego, stroje liturgiczne, ale również zdjęcia, ukazujące dzisiejszą działalność i życie warszawskich Parafii ewangelicko-augsburskich.
Na ekspozycji znalazły się również symboliczne eksponaty – osmolone części modrzewiowej kopuły kościoła Świętej Trójcy zniszczonego przez hitlerowców we wrześniu 1939 roku, obraz S. Norblina, przedstawiający ks. dr. Marcina Lutra na sejmie w Wormacji, obraz bp. Juliusza Burschego, męczennika za wiarę i wieloletniego duchownego Parafii Św. Trójcy, a także rząd tablic opowiadających historię warszawskiego ewangelicyzmu i ludzi z nim związanych. Wystawa w BUW pozostanie otwarta do końca czerwca br. i jest dostępna codziennie (także w niedziele) od godz. 11.00 do 19.00.
Również w piątek odbyło się pierwsze wydarzenie muzyczne – za organami kościoła Świętej Trójcy, które obchodzą w tym roku jubileusz 10-lecia, zasiadł Olivier Latry, tytularny organista katedry Notre Dame w Paryżu. Koncert zatytułowany „Bach to the Future” cieszył się ogromnym zainteresowaniem, a sam artysta otrzymał na koniec owacje na stojąco. Zebranych gości przywitał proboszcz Parafii, ks. Piotr Gaś.
Drugi dzień obchodów (14 czerwca) to międzynarodowy panel młodzieżowy opatrzony nieco prowokacyjnym tytułem „Po co nam Kościół?” Młodzi luteranie z obydwu parafii warszawskich, ale również z zaprzyjaźnionej parafii katedralnej w Uppsala (Szwecja) oraz Diakonii Ewangelicko-Luterańskiej Parafii w Amsterdamie (Holandia), dyskutowali o tym, czym jest dla nich Kościół, jak go odczuwają, jaką rolę odgrywa w Kościele konfirmacja, zaangażowanie społeczne, wspólnota. Zagraniczni goście opowiadali również o tym, jak odbierają Kościół luterański w Polsce. W panelu, który odbył się dzięki wsparciu Fundacji Konrada Adenauera, uczestniczył w charakterze eksperta ks. Wolfgang Ilg z Ewangelickiego Kościoła Krajowego Wirtembergii. Duchowny, który jest również psychologiem, od lat zaangażowany jest w pracę młodzieżową i uczestniczy w międzynarodowym projekcie badawczym, dotyczącym młodzieży konfirmacyjnej. Opiekę naukową nad panelem sprawował prof. dr Krzysztof Koseła, z Wydziału Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego.
Wieczorem w wypełnionym po brzegi kościele Świętej Trójcy odbyła się prawdziwa uczta dla wielbicieli muzyki Jana Sebastiana Bacha oraz fanów muzyki jazzowej. Podczas koncertu „Bach – semper magnificus” wystąpił duet w osobie Adama Makowicza, jednego z najbardziej znanych muzyków jazzowych na świecie, oraz dr. Jerzego Dziubińskiego, organisty Parafii Świętej Trójcy. Artyści zaprezentowali znane dzieła Mistrza Bacha w tradycyjnym, organowym wykonaniu i jazzowej interpretacji. Koncert, na który przybyli nie tylko warszawscy melomani, ale także przedstawiciele korpusu dyplomatycznego, władz państwowych oraz świata kultury, odbywał się również w ramach Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Organowej i Kameralnej „Bach… ale nie tylko”, który od 11 lat organizowany jest przez Parafię Ewangelicko-Augsburską Świętej Trójcy.
>W ramach jubileuszu otwarto również wystawę zdjęć wielkoformatowych umocowanych na ogrodzeniu kościoła Świętej Trójcy. Zdjęcia i reprodukcje ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie, jednego z wielu patronów jubileuszu, przedstawiają historię kościoła i parafii Świętej Trójcy. Przed obchodami Parafia Świętej Trójcy uruchomiła również nową stronę internetową (www.trojca.waw.pl) oraz jubileuszową witrynę (www.luteranie.waw.pl) z interaktywną mapą warszawskiego luteranizmu. Docelowo strona ta stanie się portalem warszawskich luteranów o charakterze ewangelizacyjno-kulturalnym.
Z okazji obchodów wydano ponadto w atrakcyjnej szacie graficznej „Jubileuszowy Informator Parafialny”, zawierający historię i garść wspomnień świadków historii, którzy widzieli płonący kościół Świętej Trójcy w 1939 roku i byli podczas jego odbudowie i ponownym poświęceniu w czerwcu 1958 roku. Egzemplarz Informatora można zamawiać w kancelarii parafialnej. Na tegoroczne Święto Reformacji planowane jest wydanie m.in. publikacji pokonferencyjnej wraz z zapisem panelu młodzieżowego. Niebawem Redakcja Ekumeniczna TVP wyemituje reportaż z obchodów – Telewizja Polska była, obok Polskiego Radia, Zwiastuna Ewangelickiego oraz portalu Ekumenizm.pl, jednym z patronów medialnych warszawskich jubileuszów.
Punktem kulminacyjnym obchodów było niedzielne nabożeństwo w niezwykle uroczystej oprawie liturgicznej. Nabożeństwo rozpoczęło się procesjonalnym wejściem do kościoła rad parafialnych warszawskich parafii oraz duchownych. Symboliczne otwarcie drzwi kościoła Świętej Trójcy przy harmonijnych dźwiękach organów i trąbek, wniesienie krzyża oraz – jak przed 230 laty – Biblii, naczyń liturgicznych oraz ksiąg wyznaniowych rozpoczęło nabożeństwo, podczas którego śpiewały chóry obydwu parafii. Zebranych powitał proboszcz Parafii, ks. Piotr Gaś, który wraz z ks. Marcinem Undasem (Zgierz) oraz ks. Bogdanem Wawrzeczko (Węgrów) poprowadził liturgię wstępną. Obecność węgrowskiego proboszcza miała również symboliczne znaczenie, gdyż to właśnie Węgrów był parafią matką dla warszawskich luteranów w czasach, kiedy swobodne głoszenie Ewangelii w stolicy było zakazane. Dopiero w 1775 roku parafia warszawska uniezależniła się od Węgrowa.
Kazanie wygłosił ks. bp Mieczysław J. Cieślar, zwierzchnik diecezji warszawskiej. W kazaniu, opartym na tekście z Ewangelii Jana (10,7-10), odczytanej w pięciu językach, a mówiącej o Chrystusie jako bramie i dobrym Pasterzu, biskup przypomniał historię kościoła Świętej Trójcy. Mówiąc o symbolicznym otwarciu drzwi kościoła bp Cieślar podkreślił, że tylko Jezus Chrystus jest bramą, przez którą winien przechodzić Kościół.
W nabożeństwie, oprócz wiernych i duchownych z diecezji warszawskiej, uczestniczyli także goście z siostrzanych Kościołów w Szwecji, Niemczech i Holandii, a przedstawiciele Kościołów chrześcijańskich z Polski (Kościoła Ewangelicko-Reformowanego, Kościoła Rzymskokatolickiego, Kościoła Katolickiego Mariawitów, Kościoła Polskokatolickiego) oraz dyplomaci z Austrii, Finlandii, Niemiec oraz Szwecji. Słowa pozdrowienia przekazała ks. dr Tuulikki Koivunen Bylund, proboszcz katedry luterańskiej w Uppsala. Ks. Bylund odczytała pozdrowienia od kapituły katedralnej i poinformowała o przekazaniu na pracę diakonijną w Parafii Świętej Trójcy 95 tys. koron szwedzkich. Pozdrowienia od warszawskiej parafii ewangelicko-reformowanej wygłosił ks. bp Zdzisław Tranda, a w imieniu wspólnoty rzymskokatolickiej z archidiecezji warszawskiej i diecezji warszawsko-praskiej ks. dr Mateusz Matuszewski. Błogosławieństwa końcowego udzielił biskup senior Jan Szarek. Po nabożeństwie odbył się piknik parafialny przed kościołem Świętej Trójcy.
autorzy zdjęć: Aldona Karska/Michał Karski/Szymon Pawlas
Więcej zdjęć na stronie Zwiastuna Ewangelickiego >>>